Nadleśnictwo Stąporków zaprasza: Tropy dinozaurów, skałki Piekło i dąb Hubal

Lasy Nadleśnictwa Stąporków stanowią atrakcyjny komponent krajobrazu województwa świętokrzyskiego. Różne formy ochrony przyrody stanowią o wyjątkowości tego terenu. Zwiedzić można słynne rezerwaty przyrody: Skałki Piekło pod Niekłaniem – znane z osobliwych i malowniczych form skał utworzonych z piaskowców przybierających postać ambon, grzybów, stołów, progów, a nawet niewielkich jaskiń. Można także obejrzeć największy w woj. świętokrzyskim obszar bagien, torfowisk, turzycowisk oraz podmokłych łąk i lasów, czyli rezerwat przyrody Górna Krasna. Meandrująca rozległa zabagniona dolina Krasnej widziana z lotu ptaka robi wrażenie. Kolejna atrakcja to rezerwat przyrody Gagaty Sołtykowskie – znany z tropów dinozaurów i rzadkiej odmiany węgla brunatnego – gagatu. Wśród atrakcji są też ślady związane z historią regionu – Dąb Hubal i niezwykła kapliczka partyzancka w Furmanowie wykonana z łusek amunicji. Leśnicy udostępniając turystycznie tereny realizują społeczną funkcję lasu obok gospodarczej i ochronnej.

Rezerwat ten obejmuje teren byłej (nieczynnej od 1997 roku) kopalni odkrywkowej glin ceramicznych. Jest to wyrobisko wgłębne o długości 400 m i szerokości 150 – 200 m, które zajmuje południową część rezerwatu. W wyrobisku występują dolno jurajskie iły i mułki z wkładami piaskowców, które mają cechy typowe dla osadów koryta rzecznego. O wartości przyrodniczej oraz edukacyjnej rezerwatu decyduje również fakt, iż w glince występuje specyficzna i rzadko spotykana bitumiczna odmiana węgla brunatnego o silnym połysku i nieuporządkowanej teksturze – tzw. gagat.

W rezerwacie tym odkryto ślady bytowania trójpalczastych dinozaurów, które nazwano Kayentapus soltytkovensis. Odkryto również tropy świadczące o obecności diflozaura, którego rekonstrukcję można oglądać w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie.

Na terenie rezerwatu, w odsłoniętych w dawnej gliniance osadach występują liczne pozostałości małży słodkowodnych, a także szczątki owadów, głównie chrząszczy i muszlo raczków słodkowodnych. W osadach też powszechnie występują ślady obecności i działalności organizmów bezkręgowych: małży, ślimaków, owadów, skorupiaków wyższych i pierścienic. Wśród śladów tych można wyróżnić: ślady spoczynku na dnie zbiornika wodnego małży i stawonogów, jamki mieszkalne i ucieczkowe małży, ślady poruszania się małży, ślimaków, stawonogów lub pierścienic po powierzchni lub w obrębie dna zbiornika, ślady gniazdowania stawonogów oraz ślady gryzienia materiału roślinnego.

Najważniejszymi i najciekawszymi śladami kręgowców odkrytymi na terenie rezerwatu są tropy dinozaurów występujące na powierzchniach ławic piaskowców. Reprezentują one kilka taksonów w systematyce tej grupy skamieniałości śladowych (ichnotaksonów), w tym jeden nowy ichno gatunek – Kayentapus soltykovensis i są przypisywane różnym grupom dinozaurów. Dominują wśród nich tropy wielkich dinozaurów roślinożernych – zauropodów, w tym osobników młodych oraz drapieżników z grupy teropodów. Wśród tych ostatnich są tropy drapieżników wielkich, prawdopodobnie allozaurów, średnich – dilofozaurów i małych. Ponadto znaleziono tropy dinozaurów ptasio miednicznych oraz małych archozaurów, a także prawdopodobnie gadów ssakokształtnych, płazów i ssaków. Tropy te zostały pozostawione w różnych sytuacjach życiowych, np. w trakcie przemieszczania się po lądzie lub w środowisku wodnym, wskazują też na zachowania stadne (zgrupowania tropów) dotąd nie obserwowane wśród dinozaurów.

Lasy niekłańskie i koneckie to także dziedzictwo historyczne – miejsca działalności partyzantów Armii Krajowej oraz kulturowe – dziedzictwo Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego.

Dąb "Hubal", to liczący około 160 lat pomnik przyrody znajdujący się w Furmanowie na terenie Leśnictwa Bieliny. Swoją nazwę otrzymał na pamiątkę majora Henryka Dobrzańskiego ps. "Hubal", który w okresie II wojny światowej walczył w tym rejonie. Wysokość dębu to ok. 25 m, średnica pnia wynosi 1,29 m, obwód pnia - 4,07 m. Nadanie imienia „Hubal” miało miejsce 28 kwietnia 2006 r. Imię wybrały w drodze konkursu dzieci z Zespołu Szkół Publicznych w Niekłaniu Wielkim.

Przy dębie znajduje się niezwykłe miejsce pamięci narodowej – kapliczka i pomnik poświęcone żołnierzom Armii Krajowej i partyzantom walczącym na Ziemi Niekłańskiej odnowione w 2019 roku. W 2020 r. wzniesiono tu także krzyż w hołdzie Bohaterom walczącym za Ojczyznę oraz upamiętniający 100-lecie Bitwy Warszawskiej i 140-lecie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu.

Dąb „Hubal”

Kapliczka w Furmanowie

Pomnik poświęcony żołnierzom placówki odbiorczej zrzutu cichociemnych w operacji „ADOLPHUS”.

Rezerwat został utworzony w celu zachowania osobliwych form skał piaskowych, które powstały w wyniku erozji wietrznej oraz ze względu na występującą w szczelinach skalnych paproć zanokcicę północną (Asplenium septen-trionale). Występuje ona w szczelinach skalnych w postaci drobnych kępek trawy. Jej obecność na terenie rezerwatu odkrył przyrodnik Teodor Zieliński, dla którego wystawiono pomnik w postaci skały z tablicą upamiętniającą. Ochrona ustanowiona została ze względów zarówno naukowych, jak i dydaktycznych.

Głównym przedmiotem ochrony na terenie rezerwatu, jak wskazuje na to jego klasyfikacja, są odsłonięcia piaskowców. Piaskowce te datowane są na dolną jurę. W wyniku procesów erozyjnych przybrały one bardzo zróżnicowane kształty: ambon, grzybów, baszt, stołów, progów, bloków skalnych i innych, które są ograniczone jedynie wyobraźnią ludzką.

Odsłonięcia skalne bardzo wyraźnie pokazują strukturę procesów sedymentacyjnych piaskowców oraz działanie procesów rzeźbotwórczych. Cechują się także znacznymi walorami estetycznymi i krajobrazowymi.

Dojazd do rezerwatu możliwy jest samochodem trasą Odrowąż – Szydłowiec. Samochód można pozostawić na parkingu, w odległości ok. 1700 m od rezerwatu. Każdy może odwiedzić ten niezwykle urokliwy rezerwat. Należy jednak pamiętać, że dla ochrony przyrody w rezerwatach można poruszać się na ich trenie jedynie wyznaczonymi ścieżkami i szlakami.

/wycieczka szkolna do Rezerwatu Skałki Piekło Pod Niekłaniem/

Wirtualny spacer opracowany przez Nadleśnictwo Stąporków to interesujący sposób na zaplanowanie wyprawy do lasu i kontakt z przyrodą. Poprzez wirtualną przestrzeń i realistyczne odwzorowanie rzeczywistości można przyjrzeć się z bliska atrakcjom przyrodniczym, obiektom turystycznym i edukacyjnym, a także poznać bliżej różne aspekty gospodarki leśnej. Jest to przydatne narzędzie do planowania wypraw po lesie. Wpływ lasu na człowieka jest na tyle silny, że nie da się przecenić korzyści płynących z przebywania w lesie. Ale nawet patrzenie na las jest korzystne dla człowieka. Przeglądając wirtualne spacery można też zaznajomić się z dotąd nieodkrytymi podczas wędrówek obiektami przyrodniczymi, turystycznymi i edukacyjnymi. Warto wirtualny spacer wykorzystać jako inspirację do zaplanowania wycieczki w rejony Nadleśnictwa Stąporków.

(Materiał promocyjny)