Nasz krajan Józef Dobjasz walczył pod Monte Casino!

77 lat temu Polacy zdobyli Monte Cassino. Wśród walczących był mieszkaniec Sadku - Józef Dobjasz. Niezwykłą historię niezwykłego człowieka w kilka dni po rocznicy tej ważnej bitwy, przypomina powiat szydłowiecki w biogramie opracowanym przez Koło Zainteresowań Historycznych przy Zespole Szkół im. Korpusu Ochrony Pogranicza pod opieką merytoryczną mgr Andrzeja Łaty.

18 maja 1944 roku żołnierze 2. Korpusu Polskiego dowodzonego przez gen. Władysława Andersa zdobyli wzgórze Monte Cassino wraz z ze znajdującym się na nim klasztorem. Wśród walczących, w  jednej z najbardziej zaciętych bitew II wojny światowej, byli także związani z Szydłowcem i ziemią szydłowiecką. Jednym z nich był mieszkaniec Sadku – Józef Dobjasz, żołnierz 3 Dywizji Strzelców Karpackich.
Podstawą przedstawionego wspomnienia o Józefie Dobjaszu, opracowanego przez Koło Zainteresowań Historycznych przy Zespole Szkół im. Korpusu Ochrony Pogranicza w Szydłowcu, są informacje zawarte w karcie ewidencyjnej służby wojskowej oraz w pozostałościach dokumentów, fotografii  i odznaczeń zachowanych dzięki synowi Tadeuszowi i przechowywanych przez synową Mirosławę Dobjasz oraz wspomnień  Janiny Dobjasz - żony  i córki Zofii spisanych przez prawnuczkę Julię Fatygę z Chorzowa.    
Józef Dobjasz urodził się w Szydłówku 1 stycznia 1913 roku, w rodzinie Piotra i Franciszki z domu Książek. W 1927 roku ukończył 7 klas szkoły powszechnej w Szydłowcu. Zawód wyuczony: tokarz metalowy.

Zasadniczą służbę wojskową odbył w 9 pułku piechoty legionów w Zamościu, podczas której, według jego zeznań zawartych w karcie ewidencyjnej, ukończył od sierpnia 1936 do 9 marca 1937 roku szkołę podoficerską i otrzymał stopień kaprala. Po powrocie z wojska ożenił się z Janiną Majcherską z Sadku. 9 listopada 1938 r. urodziła się jego córka - Halina.

24 sierpnia 1939 r. Dobjasz został zmobilizowany do 93 pułku rezerwowego piechoty, wchodzącego w skład 39. dywizji rezerwowej piechoty, której dowódcą piechoty dywizyjnej był płk dypl.  Bronisław Duch, późniejszy dowódca 3 Dywizji Strzelców Karpackich.  36 dywizja otrzymała rozkaz obrony odcinka Wisły od Dęblina do Kazimierza Dolnego, a następnie walczyła na Lubelszczyźnie pod Krasnystawem, Zamościem Krasnobrodem i w drugiej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, aż do kapitulacji 26 września.

W okresie od 23 września 1939 roku do 5 września 1941 roku Józef Dobijasz  przebywał w niewoli sowieckiej. Najpierw w obozie jenieckim w Starobielsku k/ Charkowa a następnie w marcu 1940 przeniesiony został do obozu pracy w Griazowcu k/ Wołogdy.

Efektem porozumienia Sikorski - Majski z 30 lipca 1941 roku i amnestii  było zwolnienie z obozów jenieckich i części  łagrów tysięcy Polaków przebywających na terenie ZSRR. Znaczna ich część,  w tym Józef Dobjasz podążyła do organizowanej przez gen. Władysława Andersa armii polskiej. 5 września 1941 roku Dobjasz został  wcielony do 16 pułku piechoty, a  5 stycznia 1942 r. otrzymał przydział do wydziału Buzułuk - miejsca organizacji II Korpusu.      

W dniach 28 marca - 4 kwietnia 1942 r. został przetransportowany  ze swoją dywizją z Uzbekistanu przez Iran, Irak do Palestyny. 11 kwietnia 1942 r.,  jak wskazuje karta ewidencyjna, został wcielony do rezerw dowódcy Wojsk Polskich na Środkowym Wschodzie, a 5 V 1942  przeniesiony  pod zarząd 3 Dywizji Strzelców Karpackich(3 DSK) i przydzielony do 4 baonu.

21 lipca 1943 r. rozkazem Naczelnego Wodza wydzielono z Armii Polskiej na Wschodzie 2 Korpus Polski, którego dowódcą został gen. dyw. Władysław Anders, a 3 DSK stała się jego podstawą. Pierwszym dowódcą 3 DSK był gen. Stanisław Kopański, a od 16 września 1943 r. gen. Bronisław Duch.

Po intensywnym wojskowym przeszkoleniu i ćwiczeniach w Iraku, Palestynie, Libii i Egipcie, 3 DSK została przeniesiona 21grudnia1943 roku z Port Said (Egipt) do Taranto we Włoszech. Tam wzięła udział w walkach o przełamanie Linii Gustawa, której kluczowym punktem oporu był klasztor na  Monte Cassino. 3 Dywizja Strzelców Karpackich toczyła walki w dniach 11-29 maja. Natarcie rozpoczęło się w nocy z 11 na 12 maja 1944. Zakończyło się ono zdobyciem przez 3DSK wzgórz :  593 i 569 w dniach 16 -17 maja.

18 maja patrol 12 Pułku Ułanów Podolskich z 5 Dywizji Kresowej walczącej na lewo od 3 DSK, zatknął biało-czerwoną flagę na ruinach klasztoru. 25 maja 3 DSK, w ramach oczyszczania terenu z resztek wojsk niemieckich, zajęła Piedimonte.  3 DSK walczyła następnie w kampanii adriatyckiej od Ortony poprzez Anconę, Rimini, Faenzę i Forli aż do zdobycia Bolonii 21 kwietnia 1945r. Ogólne straty 3 DSK we Włoszech wyniosły 5350 żołnierzy w tym 1364 zabitych i 3986 rannych.
Według karty ewidencyjnej kapral Józef Dobjasz uczestniczył w bitwie o Monte Cassino.

17 maja w trakcie drugiego szturmu na wzgórze 593  i 569 został ranny w nogi i odesłany do szpitala. Po powrocie ze szpitala wziął udział w walkach 3 DSK  w Apeninie Toskańskim, przy wyzwoleniu Pescary, Ankony i Pesaro. 16 listopada 1941 roku w trakcie akcji bojowej w rejonie Converello, po wybuchu ciężkiego artyleryjskiego pocisku kapral Józef Dobjasz został ranny i ewakuowany z linii frontu. W wyniku wybuchu, który spowodował krwotok z nosa i gardła doznał poważnego uszczerbku na zdrowiu – utracił w bardzo poważnym stopniu słuch. 19 listopada 1944 ewakuowany został do szpitala przyfrontowego skąd przewieziono go 27 listopada droga morską  do szpitala wojennego nr 1 w Egipcie. Nie powrócił już do 4 baonu, który walczył we Włoszech do 21 kwietnia 1945 roku, aż do zdobycia Bolonii.
Ostatni przydział wojskowy kaprala Józefa Dobjasza to 23 baon piechoty. 1 czerwca 1945 roku mianowany został  do stopnia  plutonowego. W domu inwalidów i obozie przejściowym w Egipcie i  w Anglii  plutonowy Dobjasz spędził 2 lata. 30 czerwca 1947 roku  Józef Dobjasz przybył drogą morską z Egiptu  przez Anglię do Gdańska.
Do wsi Sadek powrócił 3 lipca 1947 roku. W latach 1949-1977 pracował jako tokarz w Zakładach Warel, późniejszy  Profel w Szydłowcu. Po wojnie małżeństwu Dobjaszów urodziły się dwie córki: Zofia i Bożena oraz syn Tadeusz.  W latach 1976-1982 był radnym Rady Miejskiej ze wsi Sadek. Zmarł 16 grudnia 1997 roku.

Plutonowy Józef Dobjasz odznaczony był w kolejności przyznawanych:
-    brytyjską Gwiazdą za wojnę 1939-1945,
-    brytyjską Gwiazdą Italii,
-    Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino,
-    Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski,
-    Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945 r.,
-    Medalem Za udział w wojnie obronnej 1939 r.,
-    Krzyżem Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Ponadto miał prawo do noszenia „Odznaki za Rany”.
 

fot. powiat szydłowiecki